Rác thải nhựa làm tăng phát thải khí
nhà kính, thúc đẩy gia tăng tác động tiêu cực đến biến đổi khí hậu, đe
dọa sự tồn tại của các sinh vật biển, tăng tốc độ suy thoái của các quần
thể san hô và ảnh hưởng đến hệ thống vi sinh vật đại dương. Đặc biệt,
hạt vi nhựa phân rã ra tự nhiên có mặt trong nước, hải sản, không khí và
có thể hấp thụ vào cơ thể con người qua đường ăn uống, hô hấp, để lại
những tác hại tiềm ẩn khó lường đối với sức khỏe.
Rác
thải nhựa rất khó bị phân huỷ trong môi trường tự nhiên. Mỗi loại chất
nhựa có số năm phân huỷ khác nhau với thời gian rất dài, hàng trăm năm
có khi tới hàng nghìn năm. Chai nhựa phân hủy sau 450 năm – 1000 năm;
ống hút, nắp chai sẽ phân hủy sau 100 năm – 500 năm; bàn chải đánh răng
phân hủy sau 500 năm… Các loài động vật khi ăn phải rác thải nhựa có thể
chết, dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng, gây mất cân bằng sinh thái.
Rác
thải nhựa không được xử lý đúng cách sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến không
khí và môi trường nước. Khi đốt, rác thải nhựa sẽ sinh ra chất độc
đi-ô-xin, furan gây ô nhiễm không khí, gây ngộ độc, ảnh hưởng đến tuyến
nội tiết, làm giảm khả năng miễn dịch, gây ung thư,… Khi chôn lấp, rác
thải nhựa sẽ làm cho đất không giữ được nước, dinh dưỡng và ngăn cản quá
trình khí oxy đi qua đất, gây tác động xấu đến sự sinh trưởng của cây
trồng. Hơn nữa, nó có thể làm ô nhiễm nguồn nước, gây ra cái chết của
các vi sinh vật có lợi cho cây ở dưới lòng đất. Rác thải nhựa gây ra
tình trạng “ô nhiễm trắng” tại các điểm du lịch, ảnh hưởng đến không
gian nghỉ ngơi và thư giãn của con người...
Theo
thống kê của Bộ Tài nguyên & Môi trường thì mỗi năm, Việt Nam thải
ra môi trường 1,8 triệu tấn rác thải nhựa, trong đó có 0,28 triệu – 0,73
triệu tấn thải ra biển (tức là chiếm khoảng 6% tổng rác thải nhựa ra
biển của toàn thế giới). Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, mỗi ngày thải
ra môi trường khoảng 80 tấn nhựa và nilon. Trong đó, cứ 4.000 – 5.000
tấn rác thải mỗi ngày thì đã có 7% – 8% là rác thải nhựa, nilon. Năm
2023, nước ta nhập khẩu 7,5 triệu tấn hạt nhựa. Cộng với khoảng hơn 2
triệu tấn sản xuất trong nước thì tổng lượng hạt nhựa trong nước lên tới
gần 10 triệu tấn. Đây là con số không hề nhỏ khi trong những năm qua,
mức tiêu thụ nhựa của nước ta tăng khoảng 15%/năm. Điều này dẫn đến rác
thải nhựa ngày càng tăng lên.
|
Rác thải nhựa đang trở thành mối đe dọa đối với môi trường, hệ sinh thái và sức khỏe con người. (Ảnh minh hoạ. Nguồn: Internet) |
Rác
thải nhựa đang là hiểm họa môi trường toàn cầu. Nhiều nước trên thế
giới đang rất quyết liệt trong chống rác thải nhựa. Đơn cử, các nước
châu Âu có cả một chương trình “châu Âu xanh”, họ xây dựng chính sách
quản lý rác thải nhựa, đưa ra quy định bắt buộc sử dụng hạt nhựa tái
sinh. Liên Hợp quốc cũng đang soạn thảo hiệp ước ràng buộc quản lý rác
thải nhựa trên toàn cầu. Việt Nam muốn chống rác thải nhựa hiệu quả cũng
cần phải nhập cuộc. Như đối với sản phẩm nhựa tái chế của Việt Nam,
muốn xuất khẩu được, tham gia vào các thị trường khó tính như châu Âu,
buộc phải đáp ứng được được những tiêu chuẩn mà thị trường này đưa ra.
Sản phẩm tái chế phải tuân thủ theo những tiêu chuẩn nhất định. Không có
quy chuẩn sẽ tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh trong sản phẩm nhựa
tái chế
Được biết hiện nay, Việt
Nam cùng 170 quốc gia trên thế giới đang xây dựng thỏa thuận toàn cầu về
ô nhiễm chất thải nhựa. Đây là thỏa thuận ràng buộc về mặt pháp lý, một
hiệp ước mạnh mẽ với các quy tắc mang tính toàn cầu, hướng tới mục tiêu
loại bỏ sản phẩm nhựa có thể tránh được; tuần hoàn an toàn các sản phẩm
nhựa và quản lý rác thải nhựa thân thiện với môi trường. Bên cạnh tái
chế, Việt Nam còn đang phải đối diện với thực trạng phân loại rác thải
tại nguồn chưa tốt. Dự kiến đến năm 2025 sẽ áp dụng phân loại tại nguồn
triệt để, điều này sẽ giúp ích rất nhiều cho ngành tái chế.
Cùng
với các quốc gia trên thế giới, Việt Nam đang nỗ lực để loại bỏ ô nhiễm
do rác thải nhựa gây ra. Do đó, ngành công nghiệp tái chế tại Việt Nam
có vai trò hết sức quan trọng trong giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa và
bảo vệ môi trường. Theo đó, cần thực thi đồng bộ các giải pháp mang tính
pháp lý, kinh tế và nâng cao nhận thức cộng đồng, thay đổi thói quen
tiêu dùng và thải bỏ chất thải nhựa. Các biện pháp tận dụng, tái chế rác
thải nhựa không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn có ý nghĩa về phát
triển bền vững, mục tiêu mà mọi quốc gia đều hướng đến.
"Rác thải có thể trở thành tài nguyên nếu được xử lý đúng cách".
Lĩnh vực xử lý và tái chế chất thải nhựa ở nước ta chưa phát triển, quy
mô còn nhỏ lẻ, diễn ra chủ yếu ở một số doanh nghiệp nhỏ. Những đơn vị
này có vốn đầu tư hạn chế, công nghệ đã lỗi thời, thiếu kế hoạch… nên
hiệu quả chưa có.
Việc xử lý, tái
chế rác thải nhựa ở Việt Nam còn nhiều yếu kém, lạc hậu và có nhiều hạn
chế khi có đến 90% rác thải nhựa được xử lý theo cách chôn, lấp, đốt và
chỉ có 10% còn lại là được tái chế (Theo ông Đặng Huy Đông – Nguyên Thứ
trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư). Trong khi việc xử lý theo cách chôn,
lấp, đốt có rất nhiều nhược điểm, gây hại cho môi trường, con người. Vì
thế, đã đến lúc cần có một cái nhìn toàn diện về công tác tái chế rác
thải nhựa, từ đó đưa ra hoạch định chiến lược bền vững để nghề tái chế
rác thải nhựa thực sự trở thành một công cụ hữu hiệu bảo vệ môi trường.
Việc
phát triển ngành công nghiệp tái chế rác thải nhựa, phát triển theo mô
hình kinh tế tuần hoàn là bước đi tất yếu không chỉ giải quyết vấn nạn ô
nhiễm môi trường mà còn mở ra cơ hội kinh tế hàng tỷ USD.